Γιατί με αφορά η τέχνη

ISBN: 978-618-83587-7-5

σελ. 378

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το βιβλίο αυτό είναι καρπός της σύμπραξης πολλών, ομοϊδεατών συγγραφέων, αποτέλεσμα τριβής και σχέσης με την τέχνη επί πολλά χρόνια, είναι το καταστάλαγμα της διδακτικής εμπειρίας μας σε σχολικές αίθουσες, πανεπιστημιακά αμφιθέατρα, σε κέντρα επιμόρφωσης, της σχέσης μας με την τέχνη σε προσωπικό και όχι απλά επαγγελματικό επίπεδο. Είναι αποτέλεσμα των ωρών σιωπής περιμένοντας την έμπνευση, της έντασης και της έκρηξης της συναυλίας, της στοχαστικότητας μιας παράστασης, των αμέτρητων κλικ πριν μια καλή φωτογραφία, των διαδρομών πάνω στον καμβά, του χτύπου πάνω στην πέτρα για το πλάσιμο μιας μορφής.
Στο βιβλίο έγραψαν καλλιτέχνες που έδωσαν την προσωπική τους μαρτυρία για την τέχνη τους και την τέχνη, έγραψαν επιστήμονες που διδάσκουν και έχουν εμπειρία της σύζευξης της τέχνης με την εκπαίδευση. Στις σελίδες του βιβλίου αυτού η τέχνη είναι ιδωμένη από την πλευρά αρχαιολόγων, ποιητών, γλυπτών, φωτογράφων, εικαστικών θεραπευτών, ψυχολόγων, ειδικών παιδαγωγών, ζωγράφων, μουσικών, δασκάλων, καθηγητών πανεπιστημίων, ερασιτεχνών καλλιτεχνών, ηθοποιών, σκηνοθετών, επιστημόνων πολιτισμικών σπουδών, μουσειοπαιδαγωγών, λογοτεχνών, μουσικοπαιδαγωγών, γιατρών, κοινωνιολόγων, ιστορικών τέχνης. Μέσα από αυτή την απόπειρα να καταγράψουμε μερικές μόνο από τις πολλές εκφάνσεις της τέχνης θέλουμε να εμπνεύσουμε και να παροτρύνουμε την ενασχόληση σε πρώτο και τη δημιουργία σχέσης με την τέχνη σε δεύτερο, πιο βαθύ επίπεδο.
Η τέχνη έχει πολλές διαστάσεις και μας αφορά. Αυτό δεν είναι αξίωμα, ούτε αφορισμός, είναι κάτι που αποδεικνύεται καθημερινά καθώς περικλείεται σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας, κάθε στιγμή. Συνοδεύουμε τις χαρές μας με χορούς, τραγουδάμε τους νεκρούς μας πριν τους αποχαιρετήσουμε, νανουρίζουμε τα μωρά μας με μελωδίες, γράφουμε όταν θέλουμε να βάλουμε σε τάξη τις σκέψεις μας, ζωγραφίζουμε για να νιώσουμε καλύτερα, διαβάζουμε ποίηση και λογοτεχνία για να ταξιδέψουμε, ακούμε μουσική, πηγαίνουμε σε συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις, στον κινηματογράφο, σε μουσεία και πινακοθήκες για να εκτονώσουμε τις ζωές που δεν έχουμε ζήσει, για να τις βιώσουμε συμβολικά και να μην μας στοιχειώνουν, μέσα από στίχους, φόρμες από χρώμα και πέτρα, μουσικές, μέσα από ήρωες που τόλμησαν. Παίρνουμε δύναμη από ένα τραγούδι και νιώθουμε ότι γράφτηκε μόνο για εμάς. Κάνουμε διαδρομές στην καρδιά και το μυαλό μας μέσα από τις περιπέτειες της τέχνης, γιατί δεν είναι κάτι το ελιτίστικο που απευθύνεται σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες με ιδιαίτερα μορφωτικά, οικονομικά, πολιτισμικά χαρακτηριστικά, αλλά σε όλους μας.
Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να παρουσιάσει μερικές από τις πτυχές και τα πρόσωπα της τέχνης, καθώς και δρόμους με τους οποίους μπορεί να αξιοποιηθεί στη ζωή μας. Απευθύνεται σε όσους την αγαπούν ή θέλουν να τη γνωρίσουν, σε ανθρώπους που εργάζονται με παιδιά ή έχουν παιδιά στον κύκλο τους, σε γονείς, εκπαιδευτικούς της γενικής και ειδικής αγωγής, σε ένα ευρύ φάσμα αναγνωστών που σελίδα τη σελίδα θα προχωρούν όλο και πιο βαθιά στον πολύχρωμο και μυρωδάτο κήπο των συναισθημάτων, των δυνατοτήτων, της δύναμης που η τέχνη μπορεί να μας ενσταλάξει.
Ο σκοπός που υπηρετεί η τέχνη, αν μπορούσε να εξηγηθεί με απλή γλώσσα, θα ήταν, ενδεχομένως, κυρίως αυτός: Η δημιουργία ενός καθαρού και ιερού χώρου μέσα μας όπου μπορούμε να ξεκουραζόμαστε, όπως έλεγε ο Ματίς που ήθελε η τέχνη του να λειτουργεί σαν μια αναπαυτική πολυθρόνα για το βλέμμα. Η τέχνη, όταν προσεγγίζεται από καρδιάς και με διάθεση να επικοινωνηθεί, όχι να διδαχτεί, μπορεί να λειτουργήσει σε πολλά παράλληλα επίπεδα στον ψυχισμό μας: Μπορεί να ενθαρρύνει, να επιβεβαιώσει, να ησυχάσει και να παρηγορήσει. Ο κοινωνός της εικόνας, της μουσικής, ενός θεατρικού ή γλυπτού μπορεί να ταυτιστεί μαζί της. Πολλές φορές οι συμμετέχοντες σε προγράμματα επιμόρφωσης, οι φοιτητές, οι μαθητές μας, δακρύζουν, γελούν, ανταλλάσσουν εμπειρίες, μοιράζονται φόβους και ανησυχίες ή απολαμβάνουν μεγαλόφωνα την τέχνη, γιατί συνειδητοποιούν ότι μπορεί να χτίσει νέα δωμάτια στο μυαλό τους, να διευρύνει τους πνευματικούς, αισθητικούς ορίζοντές τους, να εκλεπτύνει τη γεύση τους ώστε το πρόχειρο και γρήγορο φαγητό της συχνά πεζής πραγματικότητας να μην τους χορταίνει πια. Η τέχνη είναι τροφή για την ψυχή, είναι το κλειδί για να βρει κανείς τον εαυτό του, να απολαύσει, να εμβαθύνει, να ευφρανθεί, να ζήσει ολοκληρωμένα. Όσοι παρακολουθούν μαθήματα τέχνης ταυτίζονται με τις ζωές και τις διαδρομές των καλλιτεχνών και με το τέλος των προγραμμάτων και των μαθημάτων πολύ συχνά θεωρούν ότι οι συναισθηματικοί ορίζοντες τους έχουν διευρυνθεί, ότι η ζωή έχει μεγαλώσει.
Η τέχνη συμβάλλει στην αισθητική καλλιέργεια ενηλίκων και παιδιών, καθώς βοηθάει στον εικαστικό γραμματισμό, στη διαμόρφωση της οπτικής αντίληψης, της προσωπικής αισθητικής και της συνειδητοποίησης της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς. Βοηθάει στην συνειδητοποίηση του εκπαιδευτικού ρόλου των μουσείων και της συμβολής τους στην δια βίου μάθηση προκειμένου να κατανοηθεί η μεγάλη σημασία της πνευματικής καλλιέργειας. Επίσης, μπορεί να προσφέρει ιδιαιτέρως πολλά στους ενήλικες, καθώς πέρα από την εξοικείωση και εμβάπτισή τους στην τέχνη, μπορεί να αποτελέσει μια σοβαρή και δημιουργική απόδραση από την καθημερινότητα, τα προβλήματα και τα άγχη που τους κατατρέχουν και να προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα στην ψυχοσυναισθηματική τους ισορροπία.
Ιδιαίτερα σημαντικά είναι ακόμη τα οφέλη για τα ηλικιακά μεγαλύτερα άτομα, ένας μεγάλος αριθμός των οποίων παρακολουθεί επιμορφωτικά σεμινάρια. Μέσα από την επαφή με την τέχνη επιτυγχάνεται πνευματική εγρήγορση, η κοινωνικότητα και η καλλιέργεια κάποιων δεξιοτήτων, η ανάγκη έκφρασης και επικοινωνίας, η ανάγκη που νιώθουν να αισθάνονται χρήσιμοι συνεισφέροντας και η ανάγκη που νιώθουν για επιρροή, ότι δηλαδή μπορούν να γίνουν φορείς κοινωνικής προσφοράς και αλλαγής. Κυριότερο, ωστόσο, όφελος είναι η επικοινωνία, ο διάλογος και η επαφή μέσω της τέχνης με άλλους ανθρώπους. Το στοιχείο που περισσότερο από όλα θα ήταν ωφέλιμο να καταδειχτεί και να αναδειχτεί μέσα από αυτό το βιβλίο είναι ότι η τέχνη λειτουργεί θεραπευτικά, ως εργαλείο προσωπικής ανάπτυξης και επικοινωνίας. Δεν υφίσταται, τα χιλιάδες χρόνια που υπάρχει, για λόγους διακοσμητικούς. Όταν ο θεραπευτικός, φροντιστικός, παρηγορητικός ρόλος της γίνεται αντιληπτός από τους κοινωνούς της, αλλάζει η προσέγγισή τους, αλλάζει το σημείο όρασης και επαναπροσδιορίζεται ο εσωτερικός τους χώρος.
Ανάλογα με την κατάσταση και τη στιγμή μας στο συναισθηματικό και κοινωνικό χωροχρόνο, ανάλογα με το τι αντιμετωπίζουμε και πως είναι διαμορφωμένο το εσωτερικό μας τοπίο, η τέχνη μπορεί να σταθεί συνοδοιπόρος, σύντροφος και σταθερή αναφορά, μπορεί να είναι ο βορράς μας, μια εσωτερική πυξίδα πάντα συντονισμένη με τις ανάγκες μας.

Η τέχνη μάς αφορά όλους.

[Κωδικός Ευδόξου: 114274922]